Aan tafel met een adoptie- of pleeggezin. Hoe zit dat?*
Bij het ene gezin verlopen de eetmomenten harmonieus en een deurtje verderop overheersen chaos en spanning aan tafel tijdens de maaltijden. Hoe komt dit? De volgorde van plaats aan tafel voor ouders en kinderen heeft hier invloed op. In het gratis info-sheet lees je de algemene systemische benadering. In dit blog neem ik mee in de systemische tafelschikking van adoptie- en pleeggezinnen.
Adoptie- en pleeggezinnen kunnen, net als het samengestelde gezin, variëren in samenstelling voor wat betreft wel of geen DNA-verbinding met de ouders of opvoeders. Om het onderscheid eenvoudig te duiden maak ik gebruik van de niet-officiële termen enkelvoudig samengestelde en meervoudig samengestelde adoptie- en pleeggezinnen. Ik neem je mee in een paar voorbeelden en mogelijkheden. Of het werkt is een kwestie van uitproberen en niet te snel opgeven. Ieder gezinslid heeft tijd nodig, ongeveer een maand, om te wennen aan zijn of haar nieuwe plaats aan tafel.
*rondje = vrouwelijk, vierkantje = mannelijk, cijfer = volgorde van binnenkomst van kind
Gedoe aan tafel ontstaat door verwarring van plaats
In bovenstaand voorbeeld is er sprake van een enkelvoudige samenstelling. Er is sprake van adoptie- en/of pleegkinderen zonder DNA-verbinding. De diverse kleurtjes geven dit aan. De adoptie- of pleegouders zitten naast elkaar maar niet op hun geëigende systemische plek. De enige die hier op de juiste plek zit is kind 3. Het kind dat als eerste binnenkwam in dit gezin (nummer 1) zit op de systemische plaats van vader. Dit kan ervoor zorgen dat het kind verantwoordelijkheden op zich gaat nemen die horen bij de vaderrol. Dat kan een hoop gedoe en onrust geven.
Bij adoptie- en pleeggezinnen is het belangrijk voor de kinderen te weten: wie heeft hier de leiding? De biologische grond met de cultuur en het familiesysteem is, tijdelijk, langdurig of voor altijd, onder de voeten van de kinderen weggevallen. Zij tasten de nieuwe, onbekende situatie af op zoek naar veiligheid, houvast en geborgenheid. Er is een stevig, liefdevol fundament nodig vanuit de niet-biologische ouders of opvoeders.
Rust aan tafel met adoptie- en pleegbroers of - zussen.
Hieronder zie je een enkelvoudig adoptie- of pleeggezin waarbij ieder gezinslid zijn of haar geëigende plek inneemt. Een belangrijk uitgangspunt voor ouderschap en opvoeding vanuit systemisch perspectief is: ouders of opvoeders zitten naast elkaar. De niet-biologische vader zit rechts van de niet-biologische moeder. Zij zijn de verantwoordelijkheid aangegaan voor hun adoptie- of pleegkinderen. Wanneer kinderen op volgorde van binnenkomst op hun geëigende plek zitten schept dit rust en duidelijkheid. Je zegt tegen deze kinderen: 'Dit is jouw rechtmatige plek.'
Kinderen komen tot rust als zij vrij zijn van taken en zorgen die niet van hen zijn. Daarom is het van belang dat kinderen op de generatielaag van de kinderen zitten tegenover hun, in dit geval, niet-biologische ouders. Het innemen van de geëigende plek is een goede voorwaarde om op een onbewust niveau kinderen te laten voelen dat zij alleen maar kind hoeven te zijn. Doordat de niet-biologische ouders naast elkaar zitten tegenover de kinderen kunnen zij hen goed aankijken. Zij zijn het leidende team en zijn er, letterlijk, voor de kinderen.
Enkelvoudig samengesteld adoptie- of pleeggezin
Het adoptie- of pleeggezin mét en zonder DNA-verbinding
Hieronder zie je een mogelijke tafelschikking wanneer er sprake is van een meervoudig samengesteld adoptie- of pleeggezin. Er zijn kinderen uit de DNA-verbinding van de ouders én er zijn adoptie- of pleegkinderen, zonder DNA-verbinding. De ouders zitten naast elkaar tegenover hun kinderen. Omdat hier sprake is van DNA-verbinding komen de biologische kinderen eerst op volgorde van geboorte en vervolgens de niet-biologische kinderen op volgorde van binnenkomst in het adoptie- of pleeggezin.
Meervoudig samengesteld adoptie- of pleeggezin
De systemische tafelschikking als ultieme oplossing
Plezierige eetmomenten zijn niet alleen een kwestie van de juiste systemische plek aan tafel. Nu en dan vliegen de spruiten je om de oren, dat komt in elk gezin voor. Beweeg mee, relativeer en bedenk: vandaag was het knudde aan tafel maar morgen is er weer een nieuwe dag. Heb je een vraag over je eigen gezinssituatie, de vorm van de tafel, wel of geen DNA-kinderen, een nieuwe partner? Stuur mij een berichtje en ik denk even met je mee. Stel hier je vraag.
Uitdagende opvoedkwesties in adoptie- en pleeggezinnen
Adoptie- en pleegzorg is gelaagder en complexer dan vaak gedacht wordt. Dit heeft o.a. te maken met de onvrijwillige afstand, tijdelijk of voor langere duur, van het kind van zijn of haar biologische ouders en het biologische familiesysteem. Verlies van cultuur en alles wat daarmee samenhangt heeft impact op het lichaam en de ziel die hier mee bekend en verbonden waren. Dit kan voor onzichtbare en ongrijpbare onrust in het kind zorgen welke onbedoeld van invloed is op de gezinsdynamiek. Daarnaast is het interessant om na te gaan: wie dient hier wie? Dienen de niet-biologische ouders het adoptie- of pleegkind of is het andersom en vervult het kind een behoefte van één of beide ouders? Zoals gezegd vormt een adoptie- of pleeggezin een complex geheel bekeken vanuit het systemisch perspectief. Onder water draaien er meerdere onzichtbare programma's die van invloed zijn op de gezinsdynamiek en het welbevinden van de gezinsleden.
Blijft onrust de kop op steken of ervaar je andere terugkerende uitdagingen in het ouderschap of in jullie adoptie- of pleeggezin? Lees dan verder op de ouderpagina over opvoedvraagstukken bekeken vanuit systemisch perspectief.
*De systemische tafelschikking is geen heilige graal. Blijf zelf nadenken en pas aan waar nodig.
Zo ontstaat de tafelschikking die voor jullie het best werkt.